با رشد شهرنشینی و توسعه ساختمان‌های مرتفع، تأمین ایمنی ساکنان و تجهیزات در برابر حوادثی مانند آتش‌سوزی به یک دغدغه حیاتی برای طراحان، مهندسان و مجریان پروژه تبدیل شده است. یکی از مهم‌ترین راهکارهای تکنولوژیک برای افزایش ایمنی در پروژه‌های مرتفع، انتخاب صحیح کابل‌های مقاوم در برابر آتش و استفاده از کابل‌هایی با روکش Low Smoke Zero Halogen یا LSZH است. در این مقاله نقش کلیدی این کابل‌ها، استانداردهای بین‌المللی و مزایای تخصصی آن‌ها در برج‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز داده بررسی می‌شود.
اهمیت کابل‌های مقاوم در برابر آتش برای ساختمان‌های بلندمرتبه
در ساختمان‌های مرتفع، یک حادثه آتش‌سوزی می‌تواند به سرعت به طبقات و واحدهای مختلف گسترش یابد و جان و اموال صدها نفر را در معرض خطر قرار دهد. کابل‌های برق یکی از حساس‌ترین اجزای هر پروژه هستند که در صورت سوختن، نه تنها مسیر انتقال برق و سیگنال را مختل می‌کنند، بلکه می‌توانند به عامل انتشار سریع‌تر آتش و دود سمی بدل شوند. بنابراین، استفاده از کابل‌های مقاوم در برابر آتش با ویژگی‌های خاص، به عنوان یک الزام کلیدی در طراحی ایمن ساختمان‌های مرتفع مطرح است.
در طراحی و اجرای پروژه‌های مرتفع صنعتی و ساختمانی، به‌ویژه در برج‌ها و مراکز حیاتی، توصیه می‌شود انتخاب کابل را صرفاً بر اساس مشخصات فنی و بر طبق الزامات استاندارد انجام دهید. گزینه‌های تخصصی در بخش کابل مقاوم در برابر حریق وب‌سایت اطلس تابان طلایی ارائه می‌شود.
کابل‌های LSZH چیستند و چرا حیاتی‌اند؟
کابل‌های LSZH (Low Smoke Zero Halogen) نسل جدید کابل‌هایی هستند که در تولید روکش آن‌ها از مواد فاقد هالوژن و با کمترین میزان دود در هنگام سوختن استفاده می‌شود. ترکیبات اصلی این روکش‌ها هنگام قرارگیری در معرض حرارت یا آتش، دود غلیظ یا گازهای سمی و خورنده آزاد نمی‌کنند. همین ویژگی، تفاوت اصلی کابل‌های استاندارد PVC با کابل‌های نسوز LSZH است.
دلیل تاکید فنی بر LSZH در پروژه‌های ساختمانی بلندمرتبه، آن است که در صورت وقوع آتش‌سوزی، دودهای متصاعدشده عامل اصلی تلفات جانی و سمی‌شدن فضا هستند. استفاده از روکش‌های LSZH کمک می‌کند:
-
در زمان آتش سوزی، تخلیه افراد آسان‌تر و ایمن‌تر باشد.
-
گاز خورنده‌ای آزاد نشود که تجهیزات، تابلوهای برق و زیرساخت‌های حساس ساختمان دچار آسیب گسترده شوند.
-
مسیرهای تخلیه و فضاهای اضطراری حداقل آلودگی و تداخل دید را تجربه کنند.
برای بررسی تنوع این کابل‌ها و کاربرد در پروژه‌های حساس، به بخش کابل ایمنی و امنیتی و کابل بیمارستانی (ضد باکتری و ضد میکروب) مراجعه فرمایید۱.
استانداردهای بین‌المللی: BS 7629 و IEC 60332
BS 7629
این استاندارد بریتانیایی، مشخصات و الزامات مربوط به کابل‌های مقاوم در برابر آتش و دود اندک را تعیین می‌کند. کابل‌هایی که بر اساس BS 7629 تولید می‌شوند، باید علاوه بر پایداری عملکرد الکتریکی در معرض آتش مستقیم، میزان بسیار اندک انتشار دود و هالوژن داشته باشند و بعد از سوختن، حداکثر ایمنی برای جان انسان و تجهیزات ایجاد نمایند.
IEC 60332
استاندارد IEC 60332 به آزمون اشتعال‌پذیری و عملکرد کابل‌ها در برابر آتش می‌پردازد. این استاندارد مجموعه آزمایش‌هایی است برای تعیین مقاومت کابل در مقابل آتش، میزان گسترش شعله و آتش‌سوزی، و کنترل گازهای آزادشده در شرایط وقوع حادثه. کابل‌هایی که تأییدیه این استاندارد را دارند، در صورت آتش‌سوزی کمک می‌کنند وسعت حادثه و آلودگی محیط (از طریق دود و گاز سمی) به حداقل برسد.
در پروژه‌هایی که بر اساس استانداردهای روز دنیا طراحی می‌شوند، توصیه اکید می‌شود فقط کابل‌های دارای گواهی رسمی این استانداردها انتخاب شوند. پیشنهاد می‌کنیم جهت اطمینان بیشتر از اصل بودن و استاندارد بودن محصولات، انواع کابل قدرت (EHV-HV-MV-LV) و کابل عایق سرامیکی را از تامین‌کننده معتبر تهیه کنید.
مزایای کابل مقاوم در برابر آتش (LSZH) برای برج‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز داده
ایمنی جانی حداکثری
در سازه‌های پرتراکم و مرتفع، حفظ جان ساکنان و پرسنل از اهمیت ویژه برخوردار است. کابل‌های نسوز LSZH به دلیل ویژگی انتشار دود و گاز بسیار پایین، امکان تخلیه ایمن و سریع ساکنان را در مواقع بحران فراهم می‌سازد. علاوه بر کاهش خطر گازهای سمی برای تنفس، آلودگی شیمیایی ساختمان را به کمترین میزان می‌رساند.
حفاظت از تجهیزات الکترونیکی و زیرساخت‌ها
یکی از تفاوت‌های کلیدی کابل LSZH نسبت به کابل‌های معمولی، نبود گازهای اسیدی و خورنده هنگام سوختن است. این ویژگی برای ساختمان‌های اداری، مراکز داده و بیمارستان‌ها که حجم زیادی زیرساخت الکترونیکی و شبکه دارند حیاتی است. کابل‌های استاندارد LSZH از آسیب به مراکز تجهیزات، سرور روم‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی (مانند تابلوهای برق و شبکه‌های اضطراری) به طور مؤثری جلوگیری می‌کنند.
افزایش دوام و انعطاف‌پذیری طراحی
کابل‌های مقاوم در برابر حریق و دود کم، قابلیت کاربرد در محیط‌های مختلف را دارند و صرفاً محدود به مسیرهای اصلی نیستند. در واقع می‌توان برای سیستم‌های اعلام و اطفا حریق، روشنایی اضطراری، شبکه‌های دیتا و صوت و تصویر نیز از این کابل‌ها استفاده کرد. مهندسان می‌توانند با اطمینان خاطر، این محصولات را برای شکاف‌ها، ترانکینگ، داکت و تابلوهای اصلی و فرعی پیش‌بینی نمایند.
الزامات ویژه برای مکان‌های حیاتی
برج‌های مسکونی، بیمارستان‌ها و دیتاسنترها به دلیل حضور انسان یا تجهیزات حساس و ضرورت استمرار فعالیت، علاوه بر ایمنی جانی به حفظ سرویس حیاتی و زیرساخت‌ها نیاز دارند. قطع ناگهانی برق یا تخریب توأم با آتش می‌تواند موجب از کار افتادگی گسترده، آسیب مالی جدی یا حتی سانحه انسانی شود. به همین دلیل، بسیاری از مقررات ملی و بین‌المللی نصب کابل‌های نسوز LSZH را در سامانه‌های اصلی این نوع پروژه‌ها الزامی دانسته‌اند.
صرفه اقتصادی بلندمدت
گرچه شاید کابل‌های نسوز و LSZH در مقایسه با کابل‌های معمولی هزینه ابتدایی بیشتری داشته باشند، اما هزینه‌های بلندمدت ناشی از ریسک حریق و کاهش خسارت تجهیزات، به مراتب بیشتر از هزینه خرید اولیه است. همچنین، رعایت استانداردها و بیمه نمودن پروژه در صورت استفاده از کابل‌های استاندارد، فرآیند دریافت تأییدیه‌ها را تسهیل می‌کند.
نکات انتخاب و خرید کابل مقاوم در برابر آتش
-
در همه پروژه‌های بلندمرتبه و حیاتی، تنها کابل‌هایی با نشان استاندارد معتبر BS یا IEC تهیه کنید.
-
حتماً از کابل مقاوم در برابر حریق با آزمون معتبر و گواهی اصالت بهره بگیرید.
-
برای مسیرهایی با حضور بالای نیروی انسانی یا تجهیزات الکترونیکی حساس، فقط از کابل LSZH استفاده شود.
-
اجرای سینی‌کشی تخصصی و صحیح، پیش‌نیاز افزایش ایمنی و عملکرد بهینه کابل‌هاست.
-
هماهنگی کابل انتخابی با مشخصات تابلوهای فرمان، اعلام حریق و UPS الزامی است.
